Ἁγ. Μαρία Σκoμπτσόβα 
«ὁ χριστιανισμὸς εἶτε εἶναι φωτιὰ
εἴτε δὲν εἶναι τίποτα ἀπολύτως»
«νὰ ἐπιζητοῦμε τὴν ἀναρχία
τὴν ἀναρχικὴ ζωὴ τῶν διὰ Χριστὸν σαλῶν»
Ἁγία Μαρία Σκoμπτσόβα
«Συνολικὰ ἀποδεχόμουν ἀπόλυτα τὴν ἐπανάσταση μὲ τὴν ταραχώδη της ἀνάταση, καθὼς καὶ τὸν σοσιαλισμό. Δὲν εἶχα καμία ἀντίρρηση κι ὅσο γιὰ τὴν πάλη, τὸ ρίσκο, τὸν κίνδυνο, τὴ συνομωσία, τὸν ἡρωισμὸ καὶ τὰ κατορθώματα, μοῦ φαίνονταν μᾶλλον ἑλκυστικά. […] Τὸ πνεῦμα μου ἦταν ἕτοιμο νὰ συμμετάσχει σὲ ἡρωικὲς πράξεις, ἀκόμη καὶ μὲ τὸ κόστος τῆς ζωῆς μου. Ἤμουν ἕτοιμη νὰ πολεμήσω τὴν ἀδικία στὸν κόσμο, νὰ διαλύσω ὅλη τὴ σκουριασμἐνη ὁμίχλη καὶ τὴ ματαιότητα. […] Ὀνειρευόμουν νὰ συναντήσω ἀληθινοὺς ἐπαναστάτες ποὺ θά ’ταν πάντα ἕτοιμοι νὰ δώσουν τὴ ζωή τους γιὰ τὸ λαό. Συνάντησα μερικοὺς φοιτητὲς ποὺ ἦταν ἀσήμαντα μέλη τοῦ σοσιαλδημοκρατικοῦ κόμματος, ἀλλὰ δὲν ἔδιναν τὴ ζωή τους. Ἁπλὰ συζητοῦσαν γιὰ τὴν ὑπεραξία, τὸ κεφάλαιο, καὶ τὸ ἀγροτικὸ πρόβλημα. Ἦταν μεγάλη απογοήτευση. Δὲν καταλάβαινα γιατὶ ἡ πολιτικὴ οἰκονομία ἦταν πιὸ σαγηνευτικὴ ἀπὸ τοὺς λογαριασμοὺς ποὺ ἡ μαγείρισσά μας, ἡ Ἄννουσκα, ἔφερνε στὴ μητέρα μου ἐπιστρέφοντας ἀπὸ τὴν ἀγορά.»
 |
| Ἡ Ἁγία Μαρία τὸ 1932 |
Τὸ 1910, παντρεύτηκε ἕνα μέλος τοῦ Σοσιαλδημοκρατικοῦ Κόμματος τοῦ Λένιν (Μπολσεβίκοι), τὸν Ντμίτρι Κουζ’μὶν – Καραβάεβ (1885-1959). Ἀλλὰ ἀκόμη κι αὐτὴ ἡ ἐνέργεια δὲν τὴν ἔκανε νὰ νοιώσει πιὸ κοντὰ στοὺς «ἀληθινοὺς ἐπανάστατες».
Σεργκέι Χάκελ, Μαρία Σκομπτσόβα, μία διὰ Χριστὸν σαλὴ στοὺς μοντέρνους καιρούς, μτφρ. Νίκη Τσιρώνη, Ἀθήνα 1998
* στίχος ποιήματός της τὸ 1931
