Της Παναγιάς ικέτης και μελωδός

Της Παναγιάς ικέτης και μελωδός

      Δεκαπενταύγουστος, μέρες της Παναγιάς... Μαζευόμαστε σε ενοριακούς ναούς και σε ξωκλήσια και με λόγια φτωχά προσπαθούμε να υμνήσουμε το μεγαλείο της Δέσποινάς μας, της Κυρίας των Αγγέλων, της Μητέρας του Δεσπότου μας Χριστού αλλά και όλων ημών των ασήμαντων και τιποτένιων, που όμως μας έχει στην έγνοια και την αγάπη και την προστασία της έναν-έναν, παιδάκια της άτακτα μερικές φορές, ίσως και λίγο τεμπέλικα, που όμως τόσο μα τόσο τα αγαπάει...
      Για ένα αγαπημένο της εξαιρετικό παιδί θα γράψω κάτι που διάβασα και μου έκανε πολλή εντύπωση.
      Ο Ιωάννης, γιος του Σέργιου από τη Δαμασκό που ήταν λογοθέτης -υπουργός των οικονομικών- του Χαλίφη Αμπτ-Ελ-Μαλέκ, μετά τον θάνατο του πατέρα του, από τον οποίο είχε λάβει εξαιρετική μόρφωση και παιδαγωγική φροντίδα και την θερμή χριστιανική πίστη, αναγκάσθηκε μετά από πολλές πιέσεις να τον διαδεχθεί στην υπηρεσία του Χαλίφη.

    Εκείνο τον καιρό αυτοκράτορας των Ρωμαίων έγινε ο Λέων Γ΄ ο Ίσαυρος που έμεινε στην ιστορία ως ο πρώτος αρξάμενος χειρών αδίκων εναντίον των εικόνων. Ξεσπά η Εικονομαχία. Η Εκκλησία διχάζεται και συγκλονίζεται. Ο στολισμός των ναών, οι αποτυπωμένες σε ξύλο ή στον τοίχο ή σε άλλα υλικά μορφές του Χριστού, της Παναγίας και των Αγίων καταστρέφονται με μανία και οργή. Ο Ιωάννης στη Δαμασκό πληγώνεται κατάκαρδα. Αισθάνεται στο σώμα  και στην ψυχή του, θαρρείς, τα χτυπήματα και τις προσβολές εναντίον των εικόνων. Και κάθεται και γράφει επιστολές υπέρ της προσκύνησης των εικόνων τις οποίες αποστέλλει σε γνωστούς και φίλους του που ζουν στη Βασιλεύουσα. Τεκμηριώνει τις σκέψεις του, τις εξηγεί δογματικά. "Η προσκύνησις των εικόνων διαβαίνει επί το πρωτότυπον". Ελέγχει με παρρησία και γλώσσα σκληρή τον αυτοκράτορα στου οποίου τα χέρια φθάνουν κάποιες επιστολές. Προσβάλλεται και θυμώνει εκείνος και καταστρώνει δαιμονικό σχέδιο για να εκδικηθεί τον Ιωάννη. Καλεί τους γραμματικούς του και τους διατάζει αντιγράφοντας το ύφος και την έκφρασή του και τον γραφικό του  χαρακτήρα να συντάξουν μια επιστολή με την οποία δήθεν τον προσκαλεί αυτός, ο Ιωάννης, να επιτεθεί στο Χαλιφάτο της Δαμασκού, γιατί η πόλη είναι ανοχύρωτη και ο στρατός της αδύναμος και εύκολα θα πέσει στα χέρια των Ρωμαίων. Αυτή την επιστολή ο Λέων την αποστέλλει με κολακείες υπέρ της φιλίας τους στον Χαλίφη για να εκθέσει τον Λογοθέτη Ιωάννη. Ο χαλίφης, εξοργισμένος, χωρίς να λάβει υπόψη του την εντιμότητα, το εξαιρετικό ήθος, την λαμπρή προσφορά του Ιωάννη, την διαβεβαίωσή του ότι δεν ειναι δική του η πλαστή επιστολή, διατάζει την υποδειγματική του τιμωρία: Να αποκοπεί το χέρι που έγραψε την επιστολή και να κρεμαστεί σε δημόσιο χώρο (σαρία). Η απάνθρωπη διαταγή εκτελείται!
     Ο Ιωάννης υποφέρει φριχτούς πόνους! Το βράδυ κάποιος από τους υπηρέτες του καταφέρνει να περιμαζέψει το κομμένο χέρι, το  οποίο, αφού όλη την ημέρα κρεμόταν για παραδειγματισμό του λαού, τώρα σερνόταν πεταμένο σαν σκουπίδι. Το φέρνει στον κύριό του,  ο οποίος μετά τον ακρωτηριασμό του είχε μεταφερθεί στην οικία του. Ο Ιωάννης παίρνει το αποκομμένο χέρι που όχι μόνο δεν είχε ίχνος ζωτικότητας, αλλά από την ταλαιπωρία όλης της ημέρας και την έκθεση στον ήλιο έμοιαζε με φριχτό απόρριμμα, και γονατίζει μπροστά στην εικόνα της Παναγίας βάζοντάς το δίπλα στο κολοβωμένο του μπράτσο και προσεύχεται με άπειρο πόνο σώματος και ψυχής:

     "Δέσποινα Πάναγνε Μήτερ, η τον Θεόν τεκούσα,
διά τας θείας εικόνας η δεξιά μου εκόπη.
Ουκ αγνοείς την αιτίαν δι' ήν εμάνη ο Λέων.
Πρόφθασον τοίνυν ως τάχος και ίασαί μου την χείρα.
Η δεξιά του Υψίστου η υπό σου σαρκωθείσα,πολλάς ποιεί τας δυνάμεις διά της σης μεσιτείας                                                                     
Την δεξιάν μου ταύτην και νυν ιασάτω λιταίς σου,
ως αν, Σους ύμνους, ους δοίης και του εκ σου σαρκωθέντος,
εν ρυθμικαίς αρμονίαις συγγράψηται, Θεοτόκε,
και συνεργός χρηματίση της Ορθοδόξου λατρείας".

     Ώρες ο Ιωάννης παρακαλεί και βρέχει με δάκρυα το κομμένο του χέρι. Αποκοιμιέται κατάκοπος με το όνομα της Παναγιάς στα χείλη. Κι Εκείνη ...κατεβαίνει από το εικόνισμα κι έρχεται δίπλα στον μάρτυρα. Πιάνει τα αποκομμένο μέλος και το συνδέει με το κολοβωμένο λέγοντας τρυφερά: "Κοίταξε, έγινες καλά! Αυτό το χέρι το χρειάζομαι για την πιο μεγάλη διακονία στην οποία σε καλεί ο ίδιος ο Θεός. Θα γράψεις ύμνους δογματικούς που αρμόζουν σε με, τροπάρια που θα μείνουν στους αιώνες και θα μιλούν για το μυστήριο της ενανθρωπήσεως του Λόγου και δικής μου αειπαρθενίας".
       Όταν ο Ιωάννης ξυπνά ψηλαφεί με αγωνία το χέρι του. Η σάρκα του έχει μια βαθιά ουλή που ακόμα αιμορραγεί, αλλά το χέρι του είναι γερό, το κινεί, έχει δύναμη, είναι καλά, είναι καλά..."Σου η τροπαιούχος δεξιά θεοπρεπώς εν ισχύι δεδόξασται..."!
Μέγας ει, Κύριε, και θαυμαστά τα έργα Σου και ουδείς αίνος εξαρκέσει προς ύμνον των θαυμασίων Σου!
    Από εκείνη την ώρα ο Ιωάννης γίνεται αστείρευτος ποταμός ποίησης, υμνογραφίας. Δεν γράφει απλώς όμορφα και καλόηχα τροπάρια. Διατυπώνει τα δόγματα μέσα στους ύμνους του με τον πιο ξεκάθαρο και φωτισμένο τρόπο. Είναι ο πρώτος "καθηγητής δογματικής".
Είναι ο Χρυσορρόας, ο ποιητής της Οκτωήχου, αλλά και της νεκρώσιμης ακολουθίας και εξήντα τουλάχιστον λαμπρών κανόνων, όπως ο Κανόνας της Αναστάσεως, αλλά και όλοι οι αναστάσιμοι κανόνες των Κυριακών.
     Ο Ιωάννης είναι ένα αγαπημένο παιδί της Παναγιάς μας. Έδωσε αίμα και έλαβε Πνεύμα και χάρισμα και μας καλεί με τους ύμνους του να τιμήσουμε κι εμείς την κοινή μας Μητέρα όπως της πρέπει κι όπως είναι και για μας ωφέλιμο και σωτήριο.

   *Έτσι, είπα σήμερα, να τιμήσουμε την Παναγία μας, ενθυμούμενοι ένα σχεδόν άγνωστο και ξεχασμένο θαύμα της σ' ένα σπουδαίο υπηρέτη της, τον Ιωάννη τον Δαμασκηνό. Κι όταν μπορέσουμε θα συνεχίσουμε τη γνωριμία μας με τον Άγιο μέσα από τους υπέροχους ύμνους του.